Sivas’ın değerini bilmediği isimlerden birisi de Kadı Burhanettin’dir. Bu kişi 1381 tarihinde Sivas merkezli ve kendi adını alan devleti kurmuştur. Bu devlet Danişmentli ve Eratna Devlet sınırlarını kapsayan Yukarı Kızılırmak ve Orta Karadeniz bölgesini kapsayan coğrafyada hükümran olan Kadı Burhanettin Osmanlı ordusunu Çorum Alaca’daki savaşında yenmiştir. Timur bile onun savaşcı gücü nedeniyle Anadolu seferini ertelemiştir.
Eratna Devleti sürecinde de kadılık vezirlik daha sonrada naiplik görevlerini üstlenmiş olan kişi olarak hukukçu ve yönetici kişiliği yanında,kurduğu devletin sınırları içerisinde önemli bayındırlık hizmetleri de yürütmüştür. Sivas kale surlarını onarmıştır. O dönemde Sivas surlarını geçilmez kılan suyun kent savunmasında kullanılmasını en iyi şekilde uygulayacak sistemi kurmuştur.
Yine çok kişinin dikkatini çekmese de her hangi bir soya bağlı gücü olmadan o döneme göre demokratik sayılabilecek bir yönetim sistemi kurmuştur. “Şura sistemi” nedeniyle bu yönetim modelini Anadolu’da uygulanan ilk demokratik uygulama olarak değerlendirilebilir.
Nitekim bu uygulama kendisinden sonrada sürmüş bu nedenle kendisinin öldürülmesinden sonra toplanan şura yapılan oylamada yaptıkları değerlendirmede Osmanlı devletine katılma kararı alınmıştır. O nedenle çok açık diyebiliriz ki Sivas Osmanlı’nın fethettiği bir toprak parçası değil,o döneme göre demokratik uygulama olan oylama ile Osmanlıya katılmıştır.
Aslında Sivas açısından Kadı Burhanettin’in Sivas merkezli bir devlet kurmasından daha önemli olan yanı onun edebi kişiliğidir.Bu konuda yapılan değerlendirmelerde onun hakkında şöyle denilmektedir;
“Kadı Burhaneddin (1345-1398), XIV. yüzyıl Türk edebiyatının Anadolu sahasındaki önemli temsilcilerinden biridir. Küçük yaştan itibaren iyi bir eğitim almış, kadılık ve vezirlik gibi önemli devlet görevlerinde bulunmuş ve nihayetinde kendi hükümdarlığını ilan etmiştir. Mücadeleler içerisinde bir ömür geçiren Kadı Burhaneddin’in Türk dili ve edebiyatı için asıl önemi ise gazel, rubai ve tuyuğlardan oluşan Dîvân’ından ileri gelmektedir. Şairin âşıkâne bir tarzda yazılmış olan şiirleri, XIV. yüzyılda henüz kuruluş aşamasında bulunan Divan şiiri için önem arz etmektedir. Çünkü bu şiirlerde çok belirgin bir şekilde kendini gösteren lirizm, Kadı Burhaneddin’in Divan şiirinin önde gelen isimleri arasında anılmasına; hatta bu şiirin kurucularından sayılmasına vesile olmuştur.”
Peki böyle önemli bir kişiliği,Sivas Cumhuriyet Üniversitesi ne kadar değerlendirmiş. Divanı üzerinde tuyugları üzerinde ne kadar bir inceleme yapmıştır diye sorarsak onun kişiliği yanında yok denecek kadar azdır. Ya da onun tanınması ve değerlendirmesi konusunda ne kadar bir gayret gösterdi diye sorabiliriz.
Ya da Sivas’ımızın her dönemde önde kalmayı “gelene ağam gidene paşam”modunda takılmayı maharet sanan öncüleri acaba her hangi bir tarihi kişiliği olmayan yaşadığı dini menkibelerden öte varlığı bilinmeyen Aziz Vlas için gösterdikleri gayretin kaçta kaçını Kadı Burhanettin için göstermişlerdir diye sorsak gönüllerine dokunmuş mu oluruz.
Kadı Burhanettin 14. yüzyıl Anadolu’sunun edebiyatçısı olarak başka bir yerde olsa adına ne edebiyat ödülleri düzenlenirdi diye düşünmeden ve de üzülmeden edemiyor insan.
Sivas,Kadı Burhanettin devlet sınırları içerisinde kalan 12 il,70 den fazla ilçe tarihi için önemli ibr kişilik olarak bölgesel etkinlik merkezi olarak kullanabilir.
Bu konuda Sivas Belediye Başkanı sayın Adem Uzun’a büyük bir görev düştüğü beklentisi içerisindeyim. Bölgesel il olma özelliğini yitiren Sivas için, bu konuyu yeni bir merkezcil ivme olarak değerlendirilmesini sağlayacak adımlar atabilir.
Emperyalizmin Sivas üzerine oynadığı oyunların koçbaşı olarak kullandıkları Aziz Vlas girişiminin sönümlenmesinde Sivas’ın kendi değerlerine sahip çıkması önemlidir. Aşık Veysel,Ruhsati,Pir Sultan kadar,Kadı Burhanettin Ahmet’de tanınmayı anılmayı ve değerlendirilmeyi beklediği gerçeğini görmezden gelmeyelim.
News
